Hidrosefali

Hidrosefali, beyin dokusunun normal olarak bulunan sıvının birikmesine neden olan bir durumdur. Bu durum, beyin dokusunun normal gelişimini engeller ve ciddi sonuçlara neden olabilir. Hidrosefali, doğumdan itibaren veya sonraki yaşlarda ortaya çıkabilir. Bu durumun nedenleri arasında genetik faktörler, annenin hamileliği sırasında geçirdiği enfeksiyonlar ve beyin dokusunda meydana gelen anormallikler bulunur. Hidrosefali, erken tanı ve tedavi ile kontrol altına alınabildiği için, bebeklerin doğumdan sonraki ilk haftalarında düzenli olarak muayene edilmesi önemlidir.

Yazı içinde hidrosefalinin ne olduğuna, belirtilerine ve tedavisine dair açıklamalar aşağıdaki başlıklar çerçevesinde aktarılacaktır:

• Hidrosefali nedir ve nasıl oluşur?
• Hidrosefali belirtileri nedir?
• Hidrosefali tanısı nasıl konur?
• Hidrosefali tedavisi nedir?

Hidrosefali Nedir ve Nasıl Oluşur?

Hidrosefali beynin içinde bulunan boşluklarda sıvı toplanması durumudur. Bu sıvı beyin dokusunun normal gelişimini engeller ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Hidrosefali genellikle bebeklerde ve çocuklarda dışarıdan fark edilebilen bir hastalıktır. Oluşumunun nedenleri arasında şunlar vardır:

• Genetik faktörler: Bazı genetik anormallikler, beyin dokusunda sıvı birikimine yol açabilir.
• Annenin hamileliği sırasında geçirdiği enfeksiyonlar: Toksoplazmoz gibi bazı enfeksiyonlar beyin dokusunda anormalliklere neden olur ve bu da hidrosefaliye gelişimini tetikleyebilir.
• Beyin dokusunda meydana gelen anormallikler: Beyin gelişiminde meydana gelen anormallikler veya beyin dokusunun düzgün şekilde büyümemesi gibi durumlar sonucunda sıvı birikimi oluşabilir.
• Diğer nedenler: Beyin tümörleri veya travma sonucu meydana gelen yaralanmalar gibi durumlar da hidrosefaliye neden olabilir.

Hidrosefali Belirtileri Nedir?

Hidrosefali belirtileri, beyin dokusunun ne kadar zarar gördüğüne ve sıvı birikiminin ne kadar fazla olduğuna bağlı olarak değişebilir. Bu belirtilerden bazıları hemen ortaya çıkarken bazıları birkaç saat veya gün içinde ortaya çıkabilir. Genel olarak bebeklerde; başın büyümesi, başın şeklinin bozulması, kafa derisinde morluklar ve çıkıntılar, sürekli ağlama ve yüz ifadesinde değişiklikler ile kendini gösterir. 

Çocuklarda ise gelişim geriliği, koordinasyon bozuklukları, konuşma bozuklukları ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtiler arasındadır. Yetişkinlerde de hidrosefali görülebilir. Yetişkinlerde daha çok baş ağrısı, nöbetler, koordinasyon bozuklukları ve görme ile işitme bozuklukları şeklinde seyreden belirtiler vardır.

Hidrosefali tanısı nasıl konur?

Hidrosefali tanısı için doktor kişinin başını ve beyin dokusunu dikkatle inceler ve bu alanda meydana gelen anormallikleri tespit eder. Ayrıca belirtileri değerlendirir ve radyolojik testler yapılmasını talep eder. Beyin fonksiyonlarını değerlendirmek için bilgisayarlı tomografi (BT) kullanır. Daha ayrıntılı görüntü almak için ise manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yardımcı olur. Hidrosefaliden emin olduktan sonra hastaya tanı konur.

Hidrosefali Tedavisi Nedir?

Hidrosefali tedavisi, durumun şiddetine ve beyin dokusunun ne kadar zarar gördüğüne göre değişebilir. Öncelikle, doktor durumun şiddetini belirleyerek acil bir müdahale gerekip gerekmediğine karar verir. Eğer acil bir müdahale gerekliyse bu müdahale yapılır ve beyin dokusunun daha da zarar görmesi önlenmeye çalışılır. Daha sonra tedavi sürecine geçilir. Bu süreçte amaç, beyin dokusundaki sıvı birikimini azaltmak ve beyin fonksiyonlarının düzelmesini sağlamaktır. Bu amaçla, aşağıdaki tedavi yöntemlerinden biri veya birkaçı kullanılabilir:

Cerrahi tedavi

Eğer beyin dokusundaki sıvı birikimi çok fazla ise cerrahi müdahale yapılabilir. Beyin dokusundaki sıvı birikimini azaltmaya yönelik bu müdahale yapılır.

İlaç tedavisi

Sıvı birikimini azaltmak için diüretik ilaçlar veya diğer ilaçlar verilebilir. 

Rehabilitasyon

Hidrosefaliden etkilenen hareket ve diğer fonksiyonların iyileştirilmesine yardımcı olmak için rehabilitasyon tedavisi önerilebilir. Bunlar arasında; fizik tedavi ve konuşma terapisi vardır.

Şantlar

Bazı durumlarda beyindeki fazla sıvının boşaltılmasına yardımcı olmak için bir şant yerleştirilebilir. Şant, beyne yerleştirilen ve daha sonra fazla sıvının güvenli bir şekilde çıkarılabileceği karın gibi vücudun başka bir yerine bağlanan küçük bir tüptür.

Hidrosefali hakkında bilinçlendirme

Hidrosefali, beyin fonksiyonu üzerinde uzun vadeli etkileri olabilen bir durumdur. Tedaviden sonra durumu izlemek ve tedavi planında gerekli ayarlamaları yapmak önemlidir. Bazı durumlarda uygun sıvı drenajını sürdürmek ve beyin dokusunda daha fazla hasarı önlemek için ek ameliyatlar veya diğer tıbbi prosedürler gerekebilir. Bu sebeple hasta ve hasta yakınlarının bilinçlendirilmesi tedavi planına eklenir. Hastanın dengeli bir beslenme takip etmesi, fiziksel aktiviteler yapması gibi durumlar hidrosefali oluşumunu engellemek için önemlidir.